WOLNY CZŁOWIEK W ŚWIECIE TECHNOLOGII CYFROWEJ Temat uzależnienia od technologii, mediów społecznościowych i ekranów dotyczy dziś całej rodziny. Dziś nie tylko młodzież czy dzieci często pochylają swoje głowy nad ekranem. Bardzo często robią to rodzice. Dzieci widząc to po prostu ich naśladują, a ponieważ są bardziej bezbronne wobec tego co proponuje im media, szybciej i częściej bez kontroli używają technologii cyfrowych. Najmłodsi są najbardziej narażeni na cyfrowe zniewolenie – często nieświadomie, bez narzędzi do obrony i bez wsparcia w rozeznaniu, co jest dobre, a co szkodliwe.  Przygotowany przez rodziców konspekt spotkania wprowadzającego w praktykę „Siedmiu dni dla wolności” stanowi swoisty rodzaj postu od technologii cyfrowej. Post w biblijnym rozumieniu to dobrowolnie powstrzymanie się od (spożywania) czegoś co jest moralnie dozwolone albo obojętne i jest on podejmowany ze względów religijnych dla wyższych wartości. Niekiedy przybiera on charakter „obowiązkowej” praktyki religijnej. W tym rozumieniu nie traktujemy jako postu dietetycznych wskazań medycznych realizowanych dla zdrowia. Wolność w świecie technologii Konspekt Artura Kołaczka „Wolny człowiek w świecie technologii cyfrowej” stanowi propozycję wpisującą się w temat dotyczący ochrony dzieci przez uzależnieniami – kochać i wymagać. Zachęcamy do wykorzystania konspektu na spotkaniu kręgu rodzin lub podczas innych spotkań, a także w pracy osobistej. Podejmowana tematyka: 1. Dotyka fundamentów wychowania do wolności, które zaczyna się już w dzieciństwie – uczy, że wolność to nie samowola, ale zdolność do wybierania dobra, nawet jeśli to trudne.  2. Dotyczy konkretnych zagrożeń, z którymi dzieci i młodzież stykają się na co dzień: FOMO (Fear of missing out, strach przed tym, że coś nas w sieci może ominąć), uzależnienie od smartfona, rozproszenie, pornografia, brak ciszy – to realne problemy, które dotykają młodych ludzi już od wczesnych lat.  3. Zawiera propozycje praktyczne, które mogą być inspiracją dla rodziców, wychowawców i duszpasterzy – np. „post cyfrowy” jako forma duchowej i wychowawczej pracy kształtującej wolnego człowieka.  4. Wpisuje się w misję Krucjaty Wyzwolenia Człowieka – „sprzeciwu wobec wszystkiego co uwłacza ludzkiej godności”, troski o wolność człowieka w każdej dziedzinie życia, także cyfrowej.  5. Może być pomocą formacyjną dla rodzin, które wychowują dzieci w duchu wolności, odpowiedzialności i miłości.  Siedem dni dla wolności Szczególnie cennym elementem konspektu jest propozycja „posty cyfrowego” – siedmiodniowego programu, który w prosty, konkretny i realistyczny sposób uczy, jak uzyskiwać wolność w świecie cyfrowym. To nie tylko narzędzie duchowe, ale również praktyczna pomoc wychowawcza, którą można zastosować w rodzinie, wspólnocie czy grupie formacyjnej. Dzieci i młodzież potrzebują dziś nie tylko zakazów, ale czytelnych, pozytywnych propozycji – ten post to właśnie taka propozycja: dzień bez mediów społecznościowych, wieczór offline, poranek bez ekranu, czas ciszy i obecności. To konkretne kroki, które uczą samodyscypliny, uważności i budowania relacji – czyli tego, co stanowi fundament wychowania do wolności. Katarzyna Owczarek (Eleuteria 140 2/2025) WOLNY CZŁOWIEK W ŚWIECIE TECHNOLOGII CYFROWEJ Konspekt spotkania Cel: Pomóc uczestnikom zrozumieć, czym jest prawdziwa wolność w kontekście współczesnych technologii i jak ją chronić w codziennym życiu. 1. Wprowadzenie Św. Paweł – „Wszystko mi wolno, ale nie wszystko przynosi korzyść” (1 Kor 6,12). Krótkie pytanie na start - w myślach każdy odpowiada sobie na pytanie:  „Ile czasu dziennie spędzasz przed ekranem?”  „Czy czujesz się czasem uzależniony od telefonu?” 2. Mini-konferencja / refleksja prowadzącego: a) Wolność jako wewnętrzna zdolność do wybierania dobra, a nie tylko „robienie co chcę”. b) Technologie są narzędziem – mogą pomagać lub zniewalać. c) Zagrożenia: uzależnienia od mediów społecznościowych, FOMO, rozproszenie, pornografia, brak ciszy. d) Wolność cyfrowa: umiejętność panowania nad sobą, świadome wybory, post „techniczny” (np. „czas bez ekranu”). ad. a) Wolność to nie „róbta, co chceta” Dziś wielu ludzi myli wolność z samowolą. Wydaje się, że bycie wolnym to możliwość robienia wszystkiego, co mi się podoba – bez granic, bez zasad, bez odpowiedzialności. Ale to nie jest wolność. To często początek zniewolenia – przez własne pragnienia, nawyki, grzech. Prawdziwa wolność to wewnętrzna zdolność do wybierania dobra. To znaczy: umiem powiedzieć „nie” pokusie, nawet jeśli kusi. Umiem powiedzieć „tak” dobru, nawet jeśli wymaga trudu. To wolność, która daje radość sumienia. Pokój serca. Miłość, która nie jest emocją, ale decyzją. Święty Jan Paweł II mówił, że wolność to nie „możliwość czynienia zła”, ale prawo do czynienia dobra. A Chrystus przypomina: „Poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli” (J 8,32). Prawda o mnie, o moich słabościach, ale i o tym, że jestem zdolny do więcej – do miłości, do czystości, do odpowiedzialności. Dlatego wolność nie zaczyna się na zewnątrz, tylko wewnątrz. Nie od zmiany świata – tylko od przemiany serca. ad. b) Technologie – służyć czy zniewalać? W dzisiejszym świecie jednym z najpotężniejszych narzędzi, które mamy w rękach, są technologie. Telefony, media społecznościowe, sztuczna inteligencja, gry, internet – to wszystko może być wielkim błogosławieństwem. Dzięki nim możemy uczyć się, komunikować, ewangelizować, a nawet modlić się – dostęp do Słowa Bożego czy rekolekcji online nigdy nie był łatwiejszy. Ale właśnie tu pojawia się pytanie: czy to ja używam technologii, czy technologia używa mnie? Bo niestety bardzo łatwo wpaść w pułapkę uzależnienia. Scrollujemy bezmyślnie godzinami. Uciekamy w ekrany od relacji, samotności, trudnych emocji. Zamiast budować więzi z Bogiem i z ludźmi – klikamy, lajkujemy, przeskakujemy. Tracimy wolność serca i umysłu. Dlatego trzeba wracać do prawdy: technologie to tylko narzędzie. One same w sobie nie są ani dobre, ani złe. Wszystko zależy od tego, czy używam ich z wolnością i w dobrym celu. Krucjata Wyzwolenia Człowieka przypomina, że prawdziwa wolność to życie w prawdzie i miłości. Może dziś potrzebuję krucjaty cyfrowej – postu od mediów, ograniczenia czasu przed ekranem, większej uważności. Bo tylko człowiek, który nie jest zniewolony ekranem, może zauważyć twarz drugiego człowieka. I usłyszeć Boga, który mówi w ciszy. ad. c) Wolność zagrożona – czyli jak technologia może zniewalać ● Pierwsze z nich to uzależnienie od mediów społecznościowych. Ilu z nas sięga po telefon jako pierwszą rzecz rano i ostatnią przed snem? Sprawdzamy lajki, wiadomości, nowe treści. Wydaje się, że odpoczywamy – ale tak naprawdę uciekamy. Od siebie, od relacji, od prawdziwego życia. Serce zostaje puste, rozproszone. Z tym wiąże się zjawisko FOMO – Fear of Missing Out, czyli lęk, że coś w sieci nas omija. Ktoś inny coś przeżywa, bawi się, jest bardziej „na czasie” – a ja nie. I zaczyna się wewnętrzna presja. Porównywanie. Zazdrość. A potem smutek, frustracja, nawet depresja. To nie wolność – to wewnętrzna niewola. ● Drugie poważne zagrożenie to rozproszenie uwagi. Media karmią nas nieustannym bodźcem. Trudno się skupić, wytrwać w modlitwie, czytaniu, rozmowie. Nawet w relacji z Bogiem – chcemy szybkiej odpowiedzi, natychmiastowego „efektu”. A Bóg mówi w ciszy. Dlatego tak łatwo Go przegapić w zgiełku ekranów. ● Jednym z najbardziej niszczących zniewoleń jest dziś pornografia. Ukryta, dostępna na jedno kliknięcie, niszczy serce, spojrzenie, miłość. Zabiera wolność. Człowiek przestaje patrzeć z czystością. Wydaje się, że to „nic takiego” – ale to kłamstwo. To realna duchowa niewola, która niszczy relacje, sumienie, intymność. ● A na końcu – brak ciszy. To może brzmi niewinnie, ale bez ciszy nie ma ani wolności, ani modlitwy. Bez ciszy nie ma głębi. Cisza to przestrzeń, w której Bóg mówi. A my dziś często boimy się jej, bo w ciszy spotykamy prawdę o sobie. Dlatego tak wiele osób ucieka w hałas świata. Co więc robić? Potrzebujemy odwagi wolności. Może dziś trzeba wybrać post od mediów. Zostawić telefon na godzinę, na wieczór, na dzień. Odzyskać czas. Odzyskać siebie. Wrócić do ciszy. Wrócić do modlitwy. Do prawdziwych relacji. Bo wolność nie polega na tym, że wszystko mogę. Wolność to zdolność wybrania dobra, nawet jeśli to kosztuje. „Ku wolności wyswobodził nas Chrystus” (Ga 5,1). Nie zmarnujmy tego daru. ad. d) Wolność staje się dziś jednym z najważniejszych wyzwań duchowych. Co to znaczy być wolnym cyfrowo? To nie znaczy uciekać od technologii, ale umieć nad sobą panować. To znaczy: to ja decyduję, kiedy sięgam po telefon, a nie on „zawołuje” mnie co pięć minut. To ja wybieram, na co patrzę, co czytam, co mnie karmi. Wolność cyfrowa to sztuka świadomych wyborów. Technologia może służyć – ale tylko wtedy, gdy ja jestem jej panem, a nie niewolnikiem. Bo niewolnik to ten, kto nie może się powstrzymać. Kto czuje przymus. Kto bezmyślnie scrolluje, przełącza, klika. A przecież Bóg stworzył nas wolnymi – z sercem zdolnym do miłości, z rozumem zdolnym do decyzji. Dlatego Kościół, i ruchy takie jak Krucjata Wyzwolenia Człowieka, przypominają o sile, jaką ma post – także post cyfrowy. Czym jest post cyfrowy? To czas, gdy świadomie rezygnuję z technologii, by wrócić do siebie, do drugiego człowieka, do Boga. Może to być godzina bez telefonu. Wieczór bez Netflixa. Tydzień bez mediów społecznościowych. Nie po to, by się „ukarać”, ale po to, by odzyskać wolność. Usłyszeć ciszę. Usłyszeć siebie. Spotkać się twarzą w twarz. Post technologiczny jest dziś aktem miłości. Miłości do Boga – bo robię dla Niego miejsce. Miłości do siebie – bo troszczę się o swoją duszę. I miłości do innych – bo jestem obecny naprawdę, a nie tylko przez ekran. Jezus mówi: „Jeśli kto chce pójść za Mną, niech się zaprze samego siebie” (Mt 16,24). Dziś to może znaczyć: odłóż telefon. Odłącz się na chwilę. Zacznij oddychać. I żyć naprawdę. Bo tylko wolny człowiek może naprawdę kochać. I tylko człowiek, który panuje nad sobą, może być naprawdę wolny 3. Świadectwo (opcjonalnie) Osoba, która doświadczyła uwolnienia od uzależnienia od smartfona, gier, pornografii, social mediów. Przykład pozytywnego „cyfrowego nawrócenia”. 4. Dzielenie Propozycje pytań:  Co najczęściej „kradnie” Twój czas i uwagę?  Kiedy technologia Ci pomaga, a kiedy przeszkadza w relacjach z Bogiem i ludźmi?  Jak możesz lepiej zarządzać swoim czasem online?  Czy potrafisz wyłączyć telefon na cały dzień, w jakiej sytuacji? 5. Zachęta do konkretnego postanowienia  JEDEN dzień w tygodniu bez social mediów.  Modlitwa zamiast scrollowania przed snem.  Czas offline z rodziną/przyjaciółmi.  Post cyfrowy - techniczny? Propozycja do podjęcia jako reguły reguła życia podczas comiesięcznego dialogu. 6. Modlitwa końcowa  Psalm 139 – „Panie, przenikasz i znasz mnie”.  Prośba o wolność serca, mądrość i odwagę życia w prawdzie. Modlitwa o wolność Panie Jezu Chryste, Ty przyszedłeś, aby ogłosić wolność więźniom i wyzwolić uciśnionych. Ty jeden znasz prawdziwą wartość wolności, bo z miłości oddałeś życie, aby wyzwolić człowieka z niewoli grzechu i śmierci. Proszę Cię dziś, uwolnij mnie od wszystkiego, co zniewala moje serce, umysł i ciało. ……………(wymień w sercu co Ciebie dotyka) Uwolnij mnie od uzależnień, lęku, egoizmu i pychy. Odciągnij mnie od tego, co fałszywe, i prowadź ku pełni prawdy, którą jesteś Ty sam. Daj mi wolność serca, bym kochał bez interesowności, służył bez wyrachowania i żył z odwagą w Twoim świetle. Niech Twoje słowo będzie dla mnie światłem, a Twoje przykazania drogą do prawdziwej wolności. Prowadź mnie, Panie, i ucz, jak być wolnym, by kochać. Amen. POST CYFROWY – 7 DNI DLA WOLNOŚCI! Propozycja do podjęcia jako reguły reguła życia podczas comiesięcznego dialogu. Cel: Nie chodzi o rezygnację z technologii jako takiej, ale o odzyskanie kontroli i zbudowanie przestrzeni na ciszę, relacje i modlitwę. Dzień 1 – „Poranek bez ekranu” Nie sięgaj po telefon ani komputer przez pierwszą godzinę po przebudzeniu. Zamiast tego: modlitwa, Słowo Boże, cisza, kawa w spokoju. Dzień 2 – „Wieczór offline” Po godzinie 20:00 wyłącz social media i powiadomienia. Zamiast tego: książka, rozmowa, spacer, modlitwa. Dzień 3 – „Bez mediów społecznościowych” Cały dzień bez Facebooka, Instagrama, TikToka i YouTube. Uświadom sobie, jak często sięgasz odruchowo po telefon. Dzień 4 – „Offline w relacjach” Przy spotkaniach z ludźmi (rodzina, znajomi, wspólnota) telefon zostaje w kieszeni lub w innej sali. Bądź w 100% obecny. Dzień 5 – „Cisza w ciągu dnia” Zaplanuj 30 minut całkowitej ciszy bez technologii – bez muzyki, bez ekranu, bez rozmów. Tylko ty i Bóg. Dzień 6 – „Post od wideo” Cały dzień bez filmów, seriali, YouTube’a i Netflixa. Zamiast tego: coś twórczego – rysuj, pisz, graj, spotkaj się z kimś. Dzień 7 – „Telefon w trybie samolotowym” Na 3 godziny w ciągu dnia przełącz telefon w tryb samolotowy. Odetnij się, by usłyszeć, co dzieje się w twoim sercu. Artur Kołaczek